Gebelikte Depresyon
Modern çağda sıklıkla karşımıza çıkan ve önemli bir ruh sağlığı sorunu olan depresyon, bireyin işlevselliğini, mutluluğunu, haz ve doyumunu engelleyerek yaşam kalitesini düşürmektedir. Uluslararası çalışmalar depresyonun çoğunluğunun 18-44 yaş arasındaki kadınlarda görüldüğünü belirtmektedir. Bu dönem aslında hamilelik, lohusalık gibi doğurganlık süreçlerin de kapsayan bir dönem olduğundan hem biyolojik hem de psiko-sosyal değişikliklerin yaşandığı stres ve kaygı yaratabilecek birçok değişkenle de karşılaşılabilecek bir dönemdir. Çünkü gebelik doyum sağlanan bir mutluluk kaynağı olarak algılanabileceği gibi stresli, kaygılı bekleyişlerin de olabileceği, olumsuz duygulanımların da yaşanabileceği bir dönem olarak da algılanabilir.
Hamilelikte depresif belirtiler 3’er aylık gebelik periyotlarına göre değişiklik gösterebilmektedir. Bazı araştırmalara göre gebeliğin ilk üç ve son üç aylık periyodunda, ikinci üç aylık periyoda göre depresyon ve anksiyetenin daha fazla yaşandığı belirtilmektedir.
Hamilelikte depresyon belirtilerinin, hamileliğin doğal fizyolojik değişim ve yakınmalarıyla benzer özellikler göstermesi depresyon tanısını koymayı güçleştirebilir. Bu sebeple hemşire, ebe ve doktorların etkin tarama yöntemleri ile gebeyi hem psikolojik hem de fizyolojik açıdan iyi değerlendirmesi gerekir.
Gebelikte Depresyon Belirtileri
Anksiyete, duygulanımda dalgalanma, iştah değişiklikleri, uyku bozuklukları, doğumla ilgili kaygılar, aşırı yoğunluk, odaklanmada güçlük ve libido kaybı görülebilmektedir. Hamilelikte depresif belirtiler genel depresyon belirtilerinde farklı olmamakla birlikte hamile olan depresif kişilerde bulantı, sık nefes alıp verme, baş ağrısı, mide bulantısı daha fazla görülmektedir.
Gebelik Depresyonu Kimlerde Daha Çok Görülür?
Gebeliğin ilk aşamalarında şiddetli bulantı ve kusma yaşayan gebelerde, öz saygısı düşük olan, sosyal desteği ve psikolojik kaynakları az yada hiç olmayan gebelerde, geçmişte şiddet gören veya travma yaşamış gebelerde, küçük yaşta gebe kalanlarda, negatif düşünme eğilim olan, yoğun olarak ebeveyn olma stresi taşıyan gebelerde ve ekonomik sıkıntıları olan gebelerde, depresyon riskinin yüksek olduğu bilinmektedir. Ayrıca partner yokluğu, yalnız yaşama, evlilik içi sorunlar, aile içi şiddet, fiziksel, cinsel, duygusal şiddet öyküsünün varlığı, gebeliğe yönelik zıt duygular, kronik hastalıklar, geçmişte depresyon öyküsü oluşu gebelikte depsresyonu etkileyen diğer unsurlardır.
Ne Yapılmalı?
Gebelikte depresyonu önlemede en önemli basamak depresif düzeyde olan veya olabilecek kişilerin mümkünse hamilelikten önce belirlenmesi ve tedaviye başlanmasıdır. Gebenin eş, aile, arkadaş gibi sosyal destek ve imkanlardan faydalanması, hem duygusal ve bilişsel olarak rahatlatmak hem de kaygı ile baş etmesine yardım olarak anneliğe geçiş sürecini kolaylaştırmaktadır.
Gebelikte belirlenen depresyonun tedavisi için psikoterapi, ilaçla tedavi veya non-farmakolojik tedaviler kullanılmaktadır.
Referanslar
Altınay S. Gebelikte depresyon prevelansı, sosyodemografik özellikler, obstetrik risk faktörleri, kaygı düzeyi ve sosyal destek ile ilişkisi (Uzmanlık tezi). Ankara, Ankara Üniversitesi, 1999.
Çalık, K. Y., & Aktaş, S. (2011). Gebelikte depresyon: sıklık, risk faktörleri ve tedavisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(1), 142-162
Marakoğlu K, Şahsıvar MŞ. Gebelikte depresyon. Turkiye Klinikleri J Med Sci 2008; 28:525-532.
Ocaktan ME, Çalışkan D, .ncü B, Özdemir O, Köse K. Park Sağlık Ocağı bölgesindeki gebelerde doğum öncesi ve sonrası depresyonun değerlendirilmesi. 4. Uluslararası Üreme Sağlığı ve Aile Planlaması Kongresi, 20-23 Nisan 2005, Ankara,Türkiye. Kongre Özet Kitabı sayfa 277-278.
Sevindik F. Elazığ ilinde gebelikte depresyon prevelansı ve etkileyen faktörler (Yüksek lisans tezi). Elazığ, Fırat Üniversitesi, 2005.
Spinelli M, Endicott J. Controlled clinical trial of interpersonal psychotherapy versus parenting education program for depressed pregnant women. Am J Psychiatry 2003; 160:555–562.
Vırıt 0, Akbaş E, Savaş HA, Sertbaş G, Kandemir H. Gebelikte depresyon ve kaygı düzeylerinin sosyal destek ile ilişkisi. Noropsikiyatri Arşivi 2008; 45:9-13.