“İlkokula Hazırlanırken”
Eğitim insan doğduğunda başlar ve ömür boyu sürer. Eğitim denince akla gelen ilk kavram “okul” dur. Okul öncesi dönemde öğrenciler okul ile tanışma olanağı bulurlar. Anaokulu hem “okul”u hem de “oyun”u temsil eden bir eğitim kurumudur. Anaokuluyla ilk ayrılışı gerçekleştiren çocuklar 5 yaşla birlikte artık ilkokula hazırlık sürecine girerler. Bu süreçte öğrenciden beklenen, eğitim hayatında daha sonra yaşanabilecek zorlukları en aza indirme açısından ilkokula gidecek olgunluğa erişecek gelişimi göstermesidir.
Okul olgunluğu, okul öncesi dönemdeki çocukların fiziksel, sosyal, duygusal, dil ve bilişsel gibi farklı gelişim alanlarının desteklenerek ilkokul için gerekli becerilerin ve tecrübelerin kazandırıldığı sistemli çalışmaları kapsar. Okula hazır olmak sadece bedensel ve zihinsel yetileri içermez. Aynı zamanda çocuğun psikolojik olgunluk seviyesinin de yeterince gelişmiş olması gereklidir.
Okul Olgunluğunu Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Fiziksel Sağlık ve Motor Gelişim
- Genel sağlık durumu
- Boy ve ağırlık
- Fiziksel olgunluk
- Büyük ve küçük kas gelişimi ve el-göz koordinasyonu gibi bedensel koordinasyon
- Görme ve işitme duyularının gelişmiş olması
- Yaşının gerektirdiği hız ve beceriye sahip olma.
Sosyal ve Duygusal Gelişim
- Anne baba ile güvenli ilişki kurmuş olma,
- Anne ve babadan bağımsız kendi başına hareket edebilme,
- Kendine güven duyma,
- Kendi kapasitesini, ilgi ve yeteneklerini doğru değerlendirebilme,
- Olumlu benlik algısı,
- Dürtü kontrolü,
- Sorumluluk alabilme,
- Uygun zaman ve mekanda uygun tepkiler verebilme,
- Yaşıtlarıyla rahat sosyal ilişkiler kurabilme ve bu ilişkiyi sağlıklı bir şekilde sürdürebilme,
- Başarısızlığa ve engellenmeye toleranslı olma,
- İşbirliği yapabilme,
- Zamanını planlayabilme.
Öğrenmeye Yaklaşım
- Öğrenmeye karşı olan merak,
- Öğrendiklerini başkaları ile paylaşabilme,
- Çevrede gördükleri ile ilgili sorular sorma ve fikir yürütme,
- Öğrenmek için çaba gösterme.
Dil Gelişimi
- Dili anlama ve serbestçe kullanabilme,
- Karşılıklı konuşmaları sürdürebilme,
- Yönergeleri anlıyor olma,
- Duygu ve düşüncelerini sözlü olarak ifade edebilme,
- Yeterli kelime hazinesine sahip olma,
- Olayları kronolojik sırayla anlatabilme,
- Anlatılanları dinleyebilme,
- Akıcı bir konuşmaya sahip olma.
Bilişsel Gelişim
- Yaşına uygun zihinsel gelişim gösterme,
- Görsel, işitsel ve dokunsal algının gelişimi
- Algıladıklarını hafızada tutabilme,
- Kavramlar ve sembollerle düşünebilme,
- Muhakeme yapabilme, akıl yürütme, problem çözme, ilişki kurma, benzerlik ve farklılıkları görebilme
- Dikkatini sürdürebilme.
Çocukların Okul Olgunluğunu Desteklemek İçin Öneriler
- Bol bol resimli hikaye kitapları okunabilir.
- İfade edici dili geliştirmek için, çocuğun iletişime geçebileceği, kendi duygu ve düşüncelerini ifade edebileceği uygun ortamlar hazırlanabilir.
- Çeşitli konularda sohbet edip, kelime hazinesinin ve dil becerisinin gelişmesi sağlanabilir.
- Hikaye oluşturma ve hikaye tamamlama oyunları oynanabilir.
- Çeşitli konular vererek resimler yapması, düşüncelerini resimlerle de ifade etmesi için yönlendirilebilir.
- Sınırlı alan boyamaları yapması sağlanabilir.
- Nesneler arasında benzerlik ve farklılıkları bulma oyunları oynanabilir.
- Yaşıtlarıyla sosyal ilişkilere girebileceği ortamlara girmesi için fırsatlar yaratılabilir.
- Kendi ihtiyaçlarını karşılayabilmesi için fırsatlar verilerek kişisel sorumluluklarını yerine getirmesi sağlanabilir.
- İhtiyaçlarını erteleyebilme becerisi ve sabrı geliştirilebilir.
- Kalemi doğru şekilde tutması, defteri soldan sağa kullanması teşvik edilebilir.
- El, kol ve parmak kasları geliştirilebilir, (Hamur ve çamur ile oynaması, yere dökülen bir avuç mercimek, düğme, boncuk gibi ufak şeyleri tek tek toplaması, düğme ilikleyip açması vb.)
- Kendi başına bazı işler yapması ve başardığını görmesi adına motive edilebilir, böylece kendini kanıtlamasına fırsat verilerek, deneyim kazanmasını sağlayacak bir ortam yaratılabilir.
Son olarak, gelişimin düz bir çizgide ilerlemeyen, yaşam boyu devam eden bir süreç olduğu göz önünde bulundurulmalı, çocuğun bazı alanlarda zorlanabileceği; ancak ilgi ve destekle bunların hepsinin üstesinden gelinebileceği ve önemli olanın kendi içinde ilerleme göstermesi olduğu unutulmamalıdır.
Referanslar
Oktay, A., Unutkan, Ö.P. (2005), Erken Çocuklukta Gelişim ve Eğitimde Yeni Yaklaşımlar
Ülkü, Ü.B. (2007), Ana sınıfı ve ilköğretim 1. Sınıfa Devam Eden Çocukların Velileri ve
Öğretmenlerinin Çocukların Okul Olgunluğu Hakkındaki Görüşlerinin İncelenmesi, Çukurova Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, Adana.