Kendini Sarıp Sarmalayabilmek Üzerine: Özşefkat
Bir vakit gelecek ki,
Kendi kapının önüne gelecek,
Aynada gördüğün kendini
Büyük bir coşkuyla selamlayacak
Ve onun konuk severliğine
Gülümseyerek karşılık vereceksin…
Derek WALCOTT
(Akt: Germer 2020).
Yakın bir arkadaşınız zorlayıcı bir deneyimden geçerken ona nasıl eşlik edersiniz? İyi hissetmesi ve rahatlaması için ona neler söylersiniz? Peki ya durumu tam tersine döndürsek, aynı durumu siz yaşıyor olsanız kendinize neler söylersiniz? İki sorunun cevabı arasında farklar var mı? Kendinize yakın bir arkadaşınıza yaklaştığınız gibi yaklaşsanız hayatınızın nasıl değişebileceğini düşünün. Bu noktada özşefkat kavramı devreye giriyor.
Nedir bu Özşefkat?
Öz şefkatin ne demek olduğunu anlamak için öncelikle şefkatin anlamına bakmakta fayda var. Alanında öncü isimlerden olan Kristin Neff’e göre şefkat, çekilen acının açıkça görülmesi ve fark edilmesi, acı çeken kişiye nezaketle yaklaşılması ve yardım etmek için istek duyulması, acının iyileştirilmesi ve yaşanan acının ortak insan deneyimi olduğunun fark edilmesi anlamlarına gelmektedir. Neff bu tanımında şefkatin dört önemli özelliğine vurgu yapıyor.
Farkındalık: Acı çekmenin gerçekliğine karşı dikkatli ve duyarlı olmak. Acı çekmek, duygusal-zihinsel zorlanma ya da fiziksel ağrı anlamlarına gelebilir.
Normalleştirme: Acı çekmenin evrenselliğine yapılan vurgu. Hepimiz bir dereceye kadar farklı seviyelerde acıyı deneyimliyoruz. Acı çektiğimiz gerçeği, bizim hatamız ya da başarısızlığımız değildir. Yaşadığımız acıdan sorumlu değiliz ve acımızda yalnız da değiliz.
Nezaket: Acıdan kaçmadan ya da onu görmezden gelmeden, yaşanan acıyı nezaket, bakım, sıcaklık ve ilgi ile karşılamak
Acıyı İyileştirme: Enerjimizi yaşanan acıyı azaltmak için bakım verme yollarına ve farklı bakış açılarına yöneltmek. Karşılaşılan sorunu ele almak için gerekli önlemleri alma gücüne ve cesaretine sahip olmak.
Öz-şefkat, bu dört aşamanın hepsini acı çekerken kendimiz için yapmakla ilgilidir. Yani, kendi acımızın farkında olmak. Acıyı hissetmek zor olsa da, bunun normal bir insan deneyimi olduğunu ve bizim başarısızlığımız olmadığını ve yalnız olmadığımızı kendimize hatırlatmak. Daha sonra, sevdiğimiz bir kişi acı çektiğinde ona karşı gösterdiğimiz iyilik ve özen tutumunu kendimize yönlendirmek.
Özşefkati Nasıl Besleyebiliriz?
İnsanlar özşefkat konusunda farklılık gösterebilirler. İyi haber; kendine şefkatli olmak öğrenilebilir ve geliştirilebilir bir beceridir.
Özşefkat için bu kuralları gözden geçirin:
- Duygusal bir acı var ise bunun farkında olmak,
- Sıcak bir yaklaşımla acıyı ele alabilmek,
- Yaşanan acı ve olayları felaketleştirmemek,
- Yapılan hataları insan olmanın ve yaşamdaki deneyimlerin bir parçası olarak görebilmek,
- Yaşanılan acı verici deneyimlerin herkesin başına gelebileceğinin farkında olmak,
- Yaşanılan acı verici deneyimlerin farkına varmak,
- Eksik olan taraflarımızla yüzleşmek ve kendimizi daha az eleştirmek.
Kendimize, sevdiklerimize gösterdiğimiz şefkatin aynısını göstermekten kaçınabiliyoruz. Aslında kendimizi anlamak ve yaşadıklarımızı kabullenmek iyi oluşumuzu olumlu yönde etkiliyor. Yaşadıklarımıza karşı duygusal direncimizi arttırmak ve kendimize karşı daha şefkatli olmayı öğrenebilmek için bilinçli farkındalığımızı arttıracak, kendimizi daha çok anlamamızı sağlayacak eylemlere yönelebiliriz. Kimi insanlar bunu meditasyon yaparak, yazı yazarak, resim çizerek yapmaya çalışırken kimileri ise sadece sahip olduklarına şükrederek ve kendisine teşekkür ederek sağlayabiliyor. Kendimize neyin en iyi geldiğini yine biz biliyoruz. Kendimize şefkatle yaklaşabilmek için 'şu an' çok uygun bir zaman.
Referanslar
Atalay Z. (2019). Şefkat: Zorlayıcı Duygu ve Durumlarla Yaşayabilme Sanatı. 6. Baskı. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
Germer, K.C. (2020). Öz Şefkatli Farkındalık: Tahrip Edici Duygularla Başa Çıkabilmek. (Haktanır Ünlü H, Çev. Edt.) İstanbul: Diyojen Yayıncılık.
Neff, K. D. (2012). The science of self-compassion. In C. K. Germer & R. D. Siegel (Eds.), Wisdom and compassion in psychotherapy: Deepening mindfulness in clinical practice (p. 79–92). The Guilford Press.